Jakie próby ma białe złoto – tajemnice cennego kruszcu

Jakie próby ma białe złoto – tajemnice cennego kruszcu

Biżuteria z białego złota od lat cieszy się niesłabnącą popularnością. Ten elegancki, srebrzysto połyskujący kruszec doskonale współgra zarówno z diamentami, jak i kolorowymi kamieniami szlachetnymi. Dla wielu osób wybierających obrączki ślubne czy pierścionek zaręczynowy, białe złoto stanowi doskonałą alternatywę dla tradycyjnego żółtego złota. Jednak nie każdy wie, że podobnie jak w przypadku innych szlachetnych metali, białe złoto występuje w różnych próbach. Skąd bierze się ta różnorodność i co oznaczają poszczególne oznaczenia? W tym artykule przyjrzymy się tajemnicom białego złota i rozwiejemy wszelkie wątpliwości dotyczące tego cennego materiału jubilerskiego.

Czym właściwie jest białe złoto?

Wbrew powszechnemu przekonaniu, białe złoto nie jest naturalnie występującym metalem. To stop złota z innymi metalami, który przybiera charakterystyczny srebrzysto-biały kolor. Czyste złoto, oznaczane jako 24-karatowe, ma intensywnie żółtą barwę i jest zbyt miękkie, by wykorzystywać je w jubilerstwie bez dodatków.

By uzyskać pożądany biały odcień, jubilerzy łączą złoto z metalami o jaśniejszej barwie. Najczęściej stosowanymi dodatkami są nikiel, srebro, pallad lub platyna. To właśnie te metale nadają stopowi charakterystyczny srebrzysto-biały wygląd, jednocześnie zwiększając jego twardość i wytrzymałość.

Warto zaznaczyć, że nawet po dodaniu innych metali, białe złoto rzadko osiąga idealnie biały kolor. Z tego powodu większość biżuterii wykonanej z białego złota jest dodatkowo pokrywana rodem – rzadkim metalem o intensywnie białej barwie. Ta warstwa, nazywana rodowaniem, nadaje biżuterii połysk i zwiększa jej odporność na zarysowania.

Próby białego złota dostępne na rynku

Podobnie jak w przypadku złota żółtego, białe złoto występuje w różnych próbach, które określają zawartość czystego złota w stopie. Im wyższa próba, tym więcej czystego złota zawiera dany wyrób. W Polsce i większości krajów europejskich stosuje się system oznaczania próby w tysięcznych częściach, gdzie liczba wskazuje ilość czystego złota w 1000 częściach stopu.

Próba 333 (8K)

Białe złoto próby 333 zawiera 33,3% czystego złota. Jest to najniższa dopuszczalna prawem próba złota w Polsce. Biżuteria wykonana z tego stopu jest relatywnie tania, ale mniej wartościowa i mniej odporna na działanie czynników zewnętrznych. Często z czasem może tracić swój pierwotny kolor i wymagać ponownego rodowania.

Próba 375 (9K)

Stop zawierający 37,5% czystego złota to białe złoto próby 375. Ta próba jest szczególnie popularna w Wielkiej Brytanii i niektórych krajach europejskich. Oferuje nieco lepsze właściwości niż złoto próby 333, choć nadal zawiera stosunkowo niewielką ilość czystego kruszcu.

Próba 585 (14K)

Białe złoto próby 585 zawiera 58,5% czystego złota i jest jedną z najpopularniejszych prób używanych w jubilerstwie. Oferuje dobry kompromis między wartością materiału a jego praktycznymi właściwościami. Biżuteria z tego stopu jest trwała, odporna na odkształcenia i zachowuje swój atrakcyjny wygląd przez długi czas.

Próba 750 (18K)

Zawierające 75% czystego złota, białe złoto próby 750 jest uznawane za wysokiej jakości materiał jubilerski. Biżuteria wykonana z tego stopu ma większą wartość materialną i prestiż. Jednocześnie stop ten jest wystarczająco twardy i odporny, by sprawdzać się w codziennym użytkowaniu.

Próba 916 (22K) i 999 (24K)

Teoretycznie możliwe jest wytworzenie białego złota próby 916 (91,6% czystego złota) lub nawet 999 (99,9% czystego złota), jednak w praktyce takie stopy są niezwykle rzadko wykorzystywane w jubilerstwie. Ze względu na wysoką zawartość złota, trudno jest uzyskać i utrzymać biały kolor takiego stopu, a ponadto byłby on zbyt miękki dla większości zastosowań jubilerskich.

Jak rozpoznać próbę białego złota?

Rozpoznanie próby białego złota nie jest trudne, choć wymaga pewnej wiedzy i uważności. Każdy legalnie sprzedawany wyrób jubilerski wykonany z białego złota powinien posiadać oznaczenie próby w formie puncy.

Punca próby na białym złocie to mały stempel umieszczany na wyrobie przez jubilera lub urząd probierczy. W Polsce puncę stanowi liczba wskazująca zawartość złota w tysięcznych częściach (np. 585, 750) umieszczona wewnątrz charakterystycznego znaku graficznego. Kształt tego znaku zależy od urzędu probierczego, który dokonał legalizacji.

Oprócz puncy urzędowej, na wyrobach z białego złota można często znaleźć również oznaczenia producenta lub importera. Te dodatkowe stemple nie określają jednak próby materiału.

Warto pamiętać, że kolor biżuterii nie jest miarodajnym wskaźnikiem próby. Białe złoto różnych prób może wyglądać podobnie, zwłaszcza jeśli jest pokryte warstwą rodu.

Wpływ próby na właściwości białego złota

Próba białego złota ma istotny wpływ na wiele właściwości tego materiału, co przekłada się bezpośrednio na jego zastosowanie w jubilerstwie oraz cenę końcową wyrobów.

Twardość i wytrzymałość

Im niższa próba białego złota, tym więcej zawiera ono innych metali, które zazwyczaj zwiększają twardość i wytrzymałość stopu. Z tego powodu białe złoto niższych prób (333, 585) jest generalnie twardsze i bardziej odporne na odkształcenia niż złoto wysokopróbne.

Ta zależność sprawia, że do wyrobów szczególnie narażonych na uszkodzenia mechaniczne, takich jak obrączki ślubne czy bransoletki, często wybiera się białe złoto średnich prób.

Odporność na czynniki zewnętrzne

Paradoksalnie, mimo mniejszej twardości, białe złoto wyższych prób często lepiej znosi kontakt z czynnikami chemicznymi. Dzieje się tak, ponieważ to właśnie dodatki stopowe, nie samo złoto, są podatne na korozję i reakcje chemiczne.

Biżuteria z białego złota próby 750 będzie zazwyczaj wolniej ciemnieć i tracić swój połysk niż wyroby z prób niższych. Warto jednak pamiętać, że niezależnie od próby, warstwa rodowa na powierzchni biżuterii znacząco poprawia jej odporność na czynniki zewnętrzne.

Kolor i połysk

Próba ma również wpływ na naturalny odcień białego złota. Im wyższa próba białego złota, tym trudniej uzyskać idealnie biały kolor bez dodatkowego rodowania. Stopy o wysokiej zawartości złota mają tendencję do zachowywania delikatnie żółtawego podtonu.

Z tego powodu białe złoto próby 750 często wymaga grubszej warstwy rodu niż złoto niższych prób. Gdy warstwa ta się ściera (co jest naturalnym procesem podczas użytkowania biżuterii), wyroby z wysokopróbnego białego złota mogą szybciej zdradzać żółtawy podtón.

Jak wybrać odpowiednią próbę białego złota?

Wybór właściwej próby białego złota zależy od wielu czynników, między innymi od przeznaczenia biżuterii, budżetu oraz indywidualnych preferencji. Oto kilka wskazówek, które pomogą podjąć optymalną decyzję:

Codzienne użytkowanie vs. okazjonalne noszenie

Do biżuterii noszonej na co dzień, takiej jak obrączki ślubne, pierścionki zaręczynowe czy zegarki, warto wybierać białe złoto próby 585 lub 750. Te stopy oferują dobrą równowagę między wytrzymałością a wartością.

Z kolei w przypadku biżuterii okazjonalnej, która jest rzadziej narażona na uszkodzenia mechaniczne, można zdecydować się na wyższe próby, jeśli zależy nam na większej wartości materialnej wyrobu.

Kwestie alergiczne

Osoby z alergią na nikiel powinny zwrócić szczególną uwagę na skład stopu. Wiele tańszych wyrobów z białego złota niższych prób może zawierać nikiel jako dodatek stopowy. W takim przypadku lepszym wyborem będzie biżuteria z białego złota, w którym biały kolor uzyskano dzięki dodatkowi palladu lub platyny.

Warto zaznaczyć, że nawet w przypadku alergii na nikiel, warstwa rodowa na powierzchni biżuterii stanowi skuteczną barierę ochronną. Problem pojawia się dopiero, gdy warstwa ta ulegnie ścieraniu.

Budżet i wartość inwestycyjna

Naturalnie, cena białego złota rośnie wraz z próbą. Jeśli zależy nam na maksymalizacji wartości materiałowej biżuterii, np. traktując zakup jako formę inwestycji, warto wybierać wyższe próby (750). Z kolei osoby poszukujące atrakcyjnej biżuterii w niższej cenie mogą zdecydować się na próbę 585 lub nawet 333.

Trzeba jednak pamiętać, że oprócz wartości samego materiału, na cenę biżuterii wpływa również wykonanie, design oraz ewentualne kamienie szlachetne.

Pielęgnacja biżuterii z białego złota różnych prób

Niezależnie od próby, właściwa pielęgnacja pomoże zachować piękno biżuterii z białego złota na dłużej. Oto kilka podstawowych zasad:

1. Biżuterię z białego złota należy chronić przed kontaktem z substancjami chemicznymi, takimi jak kosmetyki, perfumy czy środki czystości.

2. Czyszczenie białego złota najlepiej przeprowadzać przy użyciu miękkiej ściereczki i łagodnego roztworu wody z mydłem. Należy unikać agresywnych środków czyszczących.

3. Po kilku latach użytkowania, warstwa rodowa może się zetrzeć, ujawniając naturalny odcień stopu. W takiej sytuacji warto rozważyć ponowne rodowanie biżuterii u jubilera.

4. Biżuterię z białego złota, zwłaszcza niższych prób, najlepiej przechowywać oddzielnie od innych metalowych przedmiotów, aby uniknąć zarysowań.

5. Regularny przegląd u jubilera pomoże wykryć ewentualne uszkodzenia oprawy kamieni czy zapięć, zanim staną się poważniejszym problemem.

Pamiętaj, że pielęgnacja białego złota wysokiej próby może wymagać szczególnej uwagi ze względu na większą miękkość materiału.

Podsumowanie – jak poruszać się w świecie białego złota?

Białe złoto, mimo swojej elegancji i popularności, wciąż pozostaje materiałem, który budzi wiele pytań. Znajomość różnic między poszczególnymi próbami pozwala na świadomy wybór biżuterii, która najlepiej odpowie na nasze potrzeby.

Najpopularniejsze próby białego złota w Polsce to 585 oraz 750, oferujące dobrą równowagę między wartością materiału a praktycznymi właściwościami. Wyroby z białego złota próby 333 stanowią bardziej ekonomiczną alternatywę, choć z nieco gorszymi parametrami trwałości i odporności.

Przy zakupie biżuterii z białego złota zawsze warto zwrócić uwagę na oznaczenie próby oraz zapytać o skład stopu, szczególnie jeśli mamy skłonności do alergii. Pamiętajmy również, że nawet najbardziej ekskluzywna biżuteria z białego złota wysokiej próby wymaga właściwej pielęgnacji, by zachować swój wyjątkowy wygląd.

Niezależnie od wybranej próby, biżuteria z białego złota to inwestycja, która przy odpowiedniej opiece może służyć przez pokolenia, łącząc w sobie szlachetność cennego kruszcu z nowoczesną, elegancką estetyką.