Jak odróżnić próbę złota w biżuterii?

Określenie próby złota to kluczowy czynnik przy zakupie lub ocenie wartości biżuterii. Próba złota bezpośrednio informuje o zawartości czystego kruszcu w wyrobie jubilerskim, co przekłada się na jego cenę i właściwości. Umiejętność rozpoznawania autentyczności i jakości złota może uchronić nas przed nietrafionym zakupem lub oszustwem. W tym artykule przedstawimy sprawdzone metody weryfikacji złota oraz pomożemy zrozumieć oznaczenia prób stosowane w jubilerstwie.

Czym jest próba złota i jak wpływa na wartość biżuterii?

Próba złota określa procentową zawartość czystego złota w stopie, co bezpośrednio wpływa na wartość i właściwości fizyczne biżuterii. Im wyższa próba, tym większa zawartość czystego kruszcu w wyrobie [5]. Należy pamiętać, że czyste złoto (24-karatowe) jest zbyt miękkie do codziennego użytkowania, dlatego w biżuterii stosuje się stopy złota z innymi metalami, nadającymi wyrobom większą wytrzymałość.

W Polsce i Europie najczęściej spotykane są próby oznaczane liczbami, które wskazują na ilość czystego złota w 1000 częściach stopu. Do najpopularniejszych prób złota należą:

– Próba 960 – zawiera 96% czystego złota
– Próba 750 – zawiera 75% czystego złota
– Próba 585 – zawiera 58,5% czystego złota
– Próba 333 – zawiera 33,3% czystego złota [5]

Warto wiedzieć, że próba 585 jest szczególnie popularna w przypadku biżuterii takiej jak obrączki czy pierścionki [5]. Złoto o tej próbie zapewnia dobry kompromis między wartością kruszcu a wytrzymałością wyrobu.

Zależność między próbą a cechami biżuterii jest wyraźna – im wyższa próba, tym więcej złota w stopie, co wpływa na kolor (bardziej intensywny, żółty), ciężar (złoto jest cięższe niż większość innych metali) oraz miękkość biżuterii [4].

Jak rozpoznać oznaczenia prób złota na biżuterii?

Podstawowym sposobem identyfikacji próby złota są tzw. znaki pobiercze umieszczone na biżuterii. Są to oficjalne oznaczenia informujące o zawartości czystego złota w wyrobie. Zazwyczaj znaki te znajdziemy w trudno dostępnych miejscach biżuterii, takich jak wewnętrzna strona obrączek czy zapięcia naszyjników [5].

W polskim systemie oznaczania prób złota najczęściej spotyka się cyfry odpowiadające zawartości czystego złota w tysiącu części stopu (np. 585, 750). Warto wiedzieć, że starsze wyroby mogą być oznaczone w inny sposób, na przykład systemem karatowym (14K, 18K), gdzie 24 karaty oznaczają czyste złoto.

Oprócz oznaczenia próby, na biżuterii często znajduje się również znak wytwórcy lub importera, co może być dodatkowym potwierdzeniem autentyczności wyrobu. Należy jednak pamiętać, że brak oznaczeń nie zawsze świadczy o tym, że biżuteria nie jest wykonana ze złota – niektóre starsze wyroby mogły nie zostać oznaczone lub oznaczenia mogły ulec zatarciu z czasem.

Domowe metody sprawdzania autentyczności złota

Gdy nie mamy pewności co do autentyczności złotej biżuterii lub nie możemy odczytać próby, możemy skorzystać z kilku prostych metod domowych, które pomogą nam zweryfikować, czy wyrób faktycznie zawiera złoto.

Próba magnesu

Jednym z najprostszych testów jest próba magnesu. Czyste złoto nie jest metalem ferromagnetycznym, co oznacza, że nie reaguje na działanie magnesu. Jeśli zatem przykładamy magnes do biżuterii, a ta zostaje przyciągnięta, możemy mieć pewność, że nie mamy do czynienia z czystym złotem [1]. Warto jednak pamiętać, że niektóre stopy złota z metalami ferromagnetycznymi mogą wykazywać słabe właściwości magnetyczne, a z kolei tombak (stop miedzi i cynku imitujący złoto) może nie być magnetyczny.

Próba dźwięku

Inną metodą weryfikacji jest próba dźwięku. Czyste złoto, gdy zostanie uderzone, wydaje charakterystyczny, czysty i długo wybrzmiewający dźwięk. Metale lżejsze lub stopy o niższej zawartości złota brzmią inaczej – bardziej głucho lub krótko [2]. Aby przeprowadzić ten test, wystarczy delikatnie uderzyć biżuterię o szklaną powierzchnię i wsłuchać się w wydawany dźwięk.

Próba wody (metoda Archimedesa)

Próba wody, znana również jako metoda Archimedesa, jest bardziej zaawansowaną techniką pozwalającą określić gęstość materiału. Złoto ma znacznie wyższą gęstość niż większość innych metali, co można wykorzystać do jego identyfikacji [3]. Aby przeprowadzić ten test, należy:

1. Zważyć biżuterię
2. Umieścić naczynie z wodą na wadze i wyzerować wskazanie
3. Zanurzyć biżuterię całkowicie w wodzie, uważając by nie dotykała ścianek naczynia
4. Odczytać wskazanie wagi – to masa wody wypartej przez biżuterię
5. Obliczyć gęstość dzieląc masę biżuterii przez masę wypartej wody

Gęstość czystego złota wynosi około 19,3 g/cm³, więc im bliżej tej wartości, tym wyższa zawartość złota w biżuterii. Metoda ta wymaga jednak precyzyjnej wagi i dokładnych pomiarów [3].

Profesjonalne metody weryfikacji złota

Domowe metody mogą dać nam wstępne rozeznanie, jednak nie są tak precyzyjne jak profesjonalne testy wykonywane przez jubilerów. Jeśli zależy nam na dokładnym określeniu próby złota, warto skorzystać z usług specjalistów, którzy dysponują odpowiednimi narzędziami i wiedzą.

Testy kwasowe

Jedną z najczęściej stosowanych profesjonalnych metod jest test kwasowy. Polega on na naniesieniu kropli specjalnego kwasu na niewielką, mało widoczną część biżuterii i obserwacji reakcji chemicznej. Różne stężenia kwasów reagują w charakterystyczny sposób z różnymi próbami złota, co pozwala doświadczonemu jubilerowi określić zawartość kruszcu.

Analiza spektralna

Bardziej zaawansowane techniki obejmują analizę spektralną, która pozwala na precyzyjne określenie składu stopu bez uszkadzania biżuterii. Metoda ta wykorzystuje fakt, że różne metale emitują charakterystyczne widmo przy podgrzaniu lub naświetleniu promieniowaniem.

Co wpływa na wybór próby złota w biżuterii?

Wybór biżuterii o określonej próbie złota powinien być podyktowany kilkoma czynnikami, takimi jak:

1. Przeznaczenie biżuterii – do codziennego noszenia lepiej sprawdzą się niższe próby (585, 333), które są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne i zarysowania.

2. Budżet – biżuteria o wyższej próbie będzie droższa ze względu na większą zawartość czystego złota.

3. Preferencje kolorystyczne – różne próby złota mogą mieć nieco inny odcień, zależny również od dodatków stopowych.

4. Wartość inwestycyjna – jeśli zależy nam na zachowaniu wartości, wyższe próby złota (960, 750) lepiej zachowują swoją cenę w czasie [4].

Najczęstsze oszustwa związane z próbami złota

Niestety, rynek biżuterii nie jest wolny od oszustw. Do najczęstszych nieuczciwych praktyk należą:

– Podrabianie znaków probierczych, sugerujących wyższą próbę złota niż rzeczywista
– Sprzedaż biżuterii wykonanej z tombaku (stopu miedzi i cynku) jako złotej
– Oferowanie biżuterii pozłacanej jako wykonanej ze złota
– Wewnętrzne wypełnianie biżuterii tańszymi metalami

Aby uniknąć oszustwa, warto kupować biżuterię u renomowanych jubilerów, zawsze żądać certyfikatu potwierdzającego próbę złota, a w razie wątpliwości zlecić ekspertyzę specjaliście.

Podsumowanie

Umiejętność rozpoznawania próby złota w biżuterii to cenna wiedza, która pozwala na świadome zakupy i ocenę wartości posiadanych wyrobów. Próba złota bezpośrednio wpływa na cenę, wygląd i trwałość biżuterii, dlatego warto znać podstawowe oznaczenia i metody weryfikacji autentyczności [5].

Pamiętajmy, że najlepszym sposobem na pewność co do jakości złota jest zakup biżuterii w zaufanych miejscach i zachowanie certyfikatu potwierdzającego jego próbę. W przypadku wątpliwości, profesjonalna ekspertyza jubilerska zawsze będzie najbardziej wiarygodnym źródłem informacji o naszej biżuterii.

Źródła:

[1] https://flyingatom.gold/blog/jak-sprawdzic-zloto.html
[2] https://domjubilerski.aia.pl/blog/porady/jak-sprawdzic-zloto-6-sposobow-na-rozpoznanie-prawdziwego-zlota
[3] https://bovem.com.pl/Jak-sprawdzic-probe-zlota-gdy-mamy-zloto-bez-wybitej-proby-blog-pol-1632838555.html
[4] https://ekokarat.pl/pl/blog/Jak-rozpoznac-prawdziwe-zloto-Na-co-zwrocic-uwage-przy-zakupie-bizuterii/246
[5] https://www.zlotagotowka.pl/jak-sprawdzic-czy-zloto-jest-prawdziwe-sposoby-na-rozpoznanie-autentycznosci/